Журналдын саясаты

С. Тентишев атындагы Азиа Эл аралык Университетинин ЖАРЧЫСЫ

ЖУРНАЛДЫН САЯСАТТАР ПАКЕТИ

2025–2026 окуу жылы

1. Илимий жарыялоо этикасын сактоо жана мыйзамсыз практикалардын алдын алуу саясаты

(COPE, ICMJE жана эл аралык стандарттардын принциптерине негизделген)

Журналдын редакциясы илимий этика жана ак ниеттүүлүк принциптерин сактайт.

1.1. Редакторлордун милдеттери

Редакторлор төмөнкүлөргө милдеттүү:

• адилеттүү, калыс жана өз убагында редакциялык чечимдерди кабыл алууга;
• кол жазмаларды илимий маанисине, оригиналдуулугуна жана актуалдуулугуна жараша баалоого;
• авторлордон алынган материалдардын купуялуулугун сактоого;
• кызыкчылыктардын кагылышы бар макалаларды кароодон четтетүүгө;
• COPE схемаларына ылайык оңдоолорду, тактоолорду жана макалаларды кайтарып алуу тууралуу билдирүүлөрдүн жарыяланышын көзөмөлдөөгө.

1.2. Рецензенттердин милдеттери

Рецензенттер төмөнкүлөргө милдеттүү:

• объективдүү, конструктивдүү жана кесиптик баа берүүгө;
• кол жазманын купуялуулугун сактоого;
• плагиаттын, бурмалоонун же башка этикалык бузулууларды байкаса редакцияга билдирүүгө;
• кызыкчылыктардын кагылышы болгон учурда рецензия берүүдөн баш тартууга.

1.3. Авторлордун милдеттери

Авторлор төмөнкүлөргө милдеттүү:

• мурда жарыяланбаган, оригиналдуу эмгекти сунуштоого;
• изилдөөнүн маалыматтарынын жана жыйынтыктарынын ишенимдүүлүгүн камсыз кылууга;
• колдонулган бардык булактарга ГОСТ Р 7.0.100–2018 стандартына ылайык туура шилтеме берүүгө;
• каржылоо булактарын, кызыкчылыктардын кагылышын жана жасалма интеллект колдонулганын (эгер колдонулса) ачык көрсөтүүгө;
• ICMJE авторлук критерийлерине ылайык келүүгө;
• рецензиянын жыйынтыгына ылайык макаланы кайра иштеп чыгууга.

1.4. Этика бузулган учурларда көрүлүүчү чаралар

Этика бузулууларына төмөнкүлөр кирет:
плагиат, дубликацияланган басылма, маалыматтарды бурмалоо, авторлукту манипуляциялоо, жасалма интеллектти жашыруун колдонуу.

Көрүлүүчү чаралар:

• жарыялоодон дароо баш тартуу;
• автордун мекемесине маалымдоо;
• жарыяланган макаланы кайтарып алуу;
• белгилүү мөөнөткө материал тапшырууга тыюу салуу.

2. Ачык жеткиликтүүлүк саясаты — CC BY 4.0

«С. Тентишев атындагы Азиа  Эл аралык Университеттин Жарчысы» ачык жеткиликтүүлүк саясатын карманат жана бардык илимий материалдарды Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) лицензиясы боюнча жарыялайт.

Бул лицензия жарыяланган макалалардын толук тексттерине каржылык, юридикалык жана техникалык чектөөлөрсүз эркин, токтоосуз жана туруктуу жеткиликтүүлүктү камсыз кылат.

CC BY 4.0 лицензиясына ылайык, каалаган колдонуучу материалдарды көчүрүүгө, таратууга, кайра иштеп чыгууга жана коммерциялык максатта да колдонууга укуктуу, бирок авторду, журналды жана DOI шилтемесин милдеттүү түрдө көрсөтүү шарт.

Автордук укуктар толугу менен авторлордо сакталат.

2.1. CC BY 4.0 лицензиясын тандоонун редакциялык негиздемеси

Редакциялык кеңеш бул лицензияны төмөнкү принциптерге таянып тандаган:

• COPE, DOAJ, Plan S жана эл аралык басма стандарттарына шайкеш келүү;
• Ачык илим (Open Science) принциптерин колдоо;
• макалалардын көрүнүктүүлүгүн жана цитаталануусун жогорулатуу;
• авторлордун укуктарын коргоо;
• эл аралык гранттык жана академиялык талаптарга жооп берүү.

Редакция CC BY 4.0 лицензиясы журналдын туруктуу өнүгүүсүнө жана эл аралык академиялык мейкиндикке интеграцияланышына өбөлгө түзөт деп эсептейт.

2.2. Авторлордун укуктары жана милдеттери

Авторлор өз эмгектерине болгон автордук укуктарын толугу менен сактап калышат.

Макаланы жарыялоо — CC BY 4.0 шарттарына макулдукту билдирет жана кошумча лицензиялык келишим талап кылынбайт.

Авторлор төмөнкү укуктарга ээ:

• макаланы эркин таратууга;
• институционалдык жана жеке репозиторийлерге жайгаштырууга;
• диссертацияларда, лекцияларда жана окуу материалдарында колдонууга;
• өз эмгегин которууга жана адаптациялоого (булакты көрсөтүү менен).

Авторлор төмөнкүлөргө милдеттүү:

• баштапкы булакты так көрсөтүүгө;
• журналдын сайтына жана DOI шилтемесин сактоого;
• жарыялангандан кийин табылган олуттуу каталар жөнүндө редакцияга билдирүүгө.

2.3. Үчүнчү жактар тарабынан колдонуу

Үчүнчү жактар материалдарды CC BY 4.0 лицензиясына ылайык төмөнкү шарттар менен колдоно алышат:

• автордун аты-жөнүн көрсөтүү;
• журналдын толук аталышын көрсөтүү;
• жарыяланган жылын көрсөтүү;
• DOI жана оригиналдуу шилтемени көрсөтүү;
• өзгөртүүлөр киргизилген болсо, аны белгилөө.

Өндүрүлгөн материалдарды журнал тарабынан бекитилген расмий версия катары көрсөтүүгө тыюу салынат.

2.4. Авторлор үчүн көп берилүүчү суроолор (FAQ)

Автордук укук сакталабы?
Ооба, толугу менен сакталат.

Коммерциялык колдонууга болобу?
Ооба, автордун аты-жөнүн жана жарыяланган булакты көрсөтүү шарты сакталган учурда.

Макаланы которууга болобу?
Ооба, оригиналдуу булак көрсөтүлүшү керек.

Макаланы башка сайттарга жайгаштырсам болобу?
Ооба, DOI жана журналга шилтеме сакталса.

2.5. Редакциянын юридикалык эскертүүсү

Жарыяланган макалалардагы пикирлер авторлорго гана таандык жана редакциянын же университеттин позициясын чагылдырбоосу мүмкүн.

Үчүнчү жактар тарабынан туура эмес колдонуу үчүн редакция жоопкерчилик тартпайт.

2.6. Лицензияны көрсөтүү тартиби

CC BY 4.0 лицензиясы төмөнкүлөрдө милдеттүү түрдө көрсөтүлөт:

• журналдын расмий сайтында;
• макаланын PDF версиясында;
• публикациянын метамаалыматтарында;
• авторлор үчүн маалыматта.

Стандарттуу формулировка:
«Макала Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) лицензиясы боюнча жарыяланган»

3. Рецензиялоо саясаты (кош сокур рецензиялоо)

Бардык материалдар милдеттүү түрдө кош сокур рецензиялоодон өтөт.

Этаптар:

1. Баштапкы редакциялык текшерүү (макаланын түзүмү, жасалгасы жана оригиналдуулугу)
2. Эки көз карандысыз эксперт тарабынан анонимдүү рецензия
3. Редакциялык чечимдер төмөнкүдөй болушу мүмкүн:
   • кабыл алуу
   • майда оңдоолорго муктаж
   • олуттуу оңдоолорго муктаж
   • четке кагуу

Орточо мөөнөт: 2–4 жума.
Авторлордун жана рецензенттердин анонимдүүлүгү сакталат.

4. DOI ыйгаруу жана көрсөтүү саясаты

Бардык макалаларга Crossref аркылуу уникалдуу DOI ыйгарылат.

DOI форматы:
10.XXXX/aiust.v1.i1.001

DOI төмөнкүлөрдө көрсөтүлөт:

• макаланын PDF версиясында;
• сайттагы макаланын бетинде;
• адабияттар тизмесинде;
• метамаалыматтарда.

DOI шилтемелери активдүү (кликабелдүү) болушу керек.

5. Архивдөө жана санариптик сактоо

Узак мөөнөттүү жеткиликтүүлүк төмөнкүлөр аркылуу камсыздалат:

• университеттин серверлеринде сактоо;
• жума сайын резервдик көчүрмө;
• LOCKSS/CLOCKSS системаларына кошулуу (процессте);
• авторлорго финалдык версияны DOI менен архивдөөгө уруксат берүү.

6. Редакциялык саясат — максаттар жана тематика

Журнал төмөнкү багыттар боюнча илимий иштерди жарыялайт:

• ички медицина
• кардиология
• пульмонология
• хирургия
• акушерство жана гинекология
• педиатрия
• стоматология
• фармакология
• коомдук саламаттык сактоо
• медициналык билим берүү
• биомедициналык илимдер

Чыгарылышы: жылына 2–4 номер
Тилдери: кыргыз, орус, англис

7. Авторлор үчүн нускама

7.1. Кол жазманын түзүлүшү (IMRAD + 3 тилдеги метамаалымат)

Макала төмөнкүлөрдү камтышы керек:

• УДК индекси
• Кыргыз, орус жана англис тилдеринде:
  аталыш, авторлор, аннотация (150–250 сөз), ачкыч сөздөр (5–7)

Негизги текст IMRAD түзүмүндө берилет.

Адабияттар тизмеси ГОСТ Р 7.0.100–2018 боюнча.

Автор жөнүндө маалымат 3 тилде берилет.

8. Жасалгалоо талаптары

Башкы параметрлер:

• Көлөмү: 8–12 бет
• Шрифт: Times New Roman, 14
• Интервал: 1.5
• Формат: .doc / .docx

Таблицалар, сүрөттөр, формулалар жана кыскартуулар тиешелүү талаптарга ылайык берилет.

9. Антиплагиат жана ИИ колдонуу саясаты

• Окшоштук деңгээли: 15%дан жогору эмес
• Текшерүү: «Антиплагиат» же аналог программалар аркылуу

Жасалма интеллекти колдонуу:
Уруксат берилет:

• тилдик редакциялоодо;
• грамматикалык каталарды оңдоодо.

Тыюу салынат:

• илимий мазмундагы текстти генерациялоого;
• изилдөөнүн маалыматтарын түзүүгө;
• жасалма интеллектти жашыруун колдонууга

Жасалма интеллект колдонулган учурда, бул маалымат «Ыраазычылык» бөлүмүндө сөзсүз түрдө көрсөтүлүшү керек.

10. Материалдарды тапшыруу тартиби

10.1. Электрондук тапшыруу

Макалалар төмөнкү дарекке жөнөтүлөт:
📧 bakytbekjan@gmail.com
Каттын темасы: «АЭАУ Жарчысына макала»

10.2. Кароо мөөнөтү

Рецензиялоо: 2–4 жума
Билдирүү: email же WhatsApp аркылуу

10.3. Редакциянын укуктары

• илимий жана тилдик редакция
• талаптарга жооп бербеген материалдарды четке кагуу
• кошумча тактоолорду суроо

11. Тиркемелер

• Кол жазманын шаблону (Word)
• Рецензия шаблону
• Укуктар жана лицензиялоо билдирүүсү
• Үч тилдеги титул барагы бар макаланын үлгүсү